Najczęstsze schorzenia uszu u zwierząt oraz metody ich leczenia

Najczęstsze schorzenia uszu u zwierząt wynikają z infekcji bakteryjnych, grzybiczych, pasożytniczych oraz z alergii. Typowe sygnały to świąd, potrząsanie głową, zaczerwienienie, nieprzyjemny zapach i wydzielina. Skuteczne postępowanie opiera się na rozpoznaniu przyczyny, badaniu otoskopowym i cytologicznym oraz na precyzyjnie dobranym leczeniu miejscowym i ogólnym. Poniżej znajdziesz najważniejsze jednostki chorobowe, ich objawy i metody terapii, a także praktyczne wskazówki dotyczące profilaktyki.

Przeczytaj również: Czym profesjonalne kosmetyki podologiczne różnią się od produktów z sieciówek?

Zapalenie ucha zewnętrznego (Otitis externa): najczęstszy problem

Otitis externa to stan zapalny przewodu słuchowego zewnętrznego. Występuje często u psów, rzadziej u kotów. Może mieć charakter pierwotny (np. alergia, pasożyty) lub wtórny (nadkażenie bakteriami i/lub grzybami z rodzaju Malassezia czy Candida). Czynniki sprzyjające to zwężony kanał słuchowy, wilgoć po kąpieli, zalegająca wydzielina, ciała obce oraz urazy spowodowane drapaniem.

Przeczytaj również: Jak domy opieki organizują czas wolny dla swoich pensjonariuszy?

Objawy: świąd, potrząsanie głową, pocieranie uchem o podłoże, zaczerwienienie, obrzęk, ból przy dotyku, charakterystyczny zapach i wydzielina (od brązowej po ropną). Nieleczony stan zapalny może się utrwalać i prowadzić do przerostu ścian przewodu.

Przeczytaj również: Kluczowe metody rehabilitacji neurologicznej w klinice wybudzeń – co warto wiedzieć?

Leczenie zależy od rozpoznanej przyczyny i wyniku cytologii. W praktyce obejmuje oczyszczanie uszu, miejscowe krople z antybiotykiem (przy podłożu bakteryjnym), lekami przeciwgrzybiczymi (przy podłożu drożdżakowym) oraz kortykosteroidami w celu zmniejszenia stanu zapalnego i świądu. W przypadkach przewlekłych analizuje się choroby podstawowe (alergie, wady anatomiczne).

Świerzb uszny (Otodectes cynotis): pasożytnicza przyczyna świądu

Świerzb uszny wywołuje roztocz Otodectes cynotis, szczególnie u kotów, ale i u psów. Objawia się intensywnym świądem, ciemną, suchą wydzieliną przypominającą fusy kawy oraz częstym potrząsaniem głową. Zakażenie bywa zaraźliwe między zwierzętami w jednym domu.

Terapia polega na preparatach przeciwpasożytniczych aplikowanych miejscowo lub spot-on zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii oraz na równoległym oczyszczaniu kanału słuchowego. Przy wtórnych nadkażeniach rozważa się krople z antybiotykiem lub lekiem przeciwgrzybiczym. Wskazane jest leczenie wszystkich zwierząt kontaktowych i kontrola skuteczności w badaniu otoskopowym/cytologicznym.

Grzybica uszu (Malassezia/Candida): przewlekły świąd i zapach

Nadmierny rozrost drożdżaków z rodzaju Malassezia lub Candida często współistnieje z alergią, wilgocią i przewlekłym zapaleniem. Objawy to świąd, tłusta lub lepka wydzielina i charakterystyczny zapach. Cytologia z wymazu potwierdza rozpoznanie.

Leczenie obejmuje krople z lekami przeciwgrzybiczymi, czasem połączone z kortykosteroidem dla ograniczenia obrzęku i bólu. Kluczowe jest regularne, właściwe oczyszczanie uszu oraz korekta czynników sprzyjających (wilgoć, alergie, przewlekłe stany zapalne). W nawrotach poszukuje się przyczyny pierwotnej.

Bakteryjne zapalenie ucha: kiedy potrzebne są antybiotyki

Infekcje bakteryjne często rozwijają się wtórnie do alergii, ciał obcych czy świerzbowca. Objawy mogą obejmować ropną wydzielinę, ból i nieprzyjemny zapach. W cięższych przypadkach występuje obrzęk i silna tkliwość.

Podstawą postępowania jest cytologia, a przy nawrotach lub ciężkim przebiegu także posiew i antybiogram. Leczenie miejscowe to krople zawierające antybiotyki i składniki przeciwzapalne. Terapia ogólna rozważana jest przy rozległym zapaleniu lub zajęciu głębszych struktur. Prawidłowa higiena i kontrola przyczyny pierwotnej ograniczają ryzyko nawrotu.

Alergiczne zapalenie uszu: rola pokarmu i alergenów środowiskowych

Alergie pokarmowe lub wziewne często objawiają się nawracającym zapaleniem uszu. Zwykle współistnieje świąd skóry, zmiany na łapach i w okolicy pyska. Kanał słuchowy bywa zaczerwieniony, z nadmierną ilością woszczyny.

Skuteczne postępowanie obejmuje identyfikację alergenu: dietę eliminacyjną przy podejrzeniu nadwrażliwości pokarmowej lub kontrolę środowiskowych alergenów. W fazie zaostrzeń stosuje się leczenie miejscowe (np. krople z kortykosteroidami, środkami przeciwgrzybiczymi/bakteryjnymi zależnie od cytologii). Długofalowo ważna jest pielęgnacja i unikanie czynników wyzwalających.

Ciała obce w uchu i krwiak małżowiny: nagłe powikłania

Ciała obce (kłosy traw, ziarenka piasku) podrażniają kanał słuchowy, powodują nagły ból, drapanie i potrząsanie głową. Usunięcie wymaga oceny otoskopowej, a następnie leczenia miejscowego, jeśli doszło do wtórnego zapalenia. Dalsza pielęgnacja opiera się na łagodnych płynach do oczyszczania uszu.

Krwiak ucha to nagromadzenie krwi między blaszkami małżowiny, zwykle po intensywnym drapaniu lub potrząsaniu głową (często w przebiegu zapalenia ucha). Postępowanie obejmuje opróżnienie zmiany i leczenie przyczyny pierwotnej (np. zapalenia lub alergii). Nieleczony krwiak może prowadzić do zgrubień małżowiny.

Co możesz zrobić w domu: bezpieczna pielęgnacja i szybka reakcja

Regularna, rozsądna pielęgnacja ogranicza ryzyko stanów zapalnych. Sprawdzaj uszy raz w tygodniu: zwracaj uwagę na zapach, kolor skóry i obecność wydzieliny. Do higieny stosuj preparaty przeznaczone do uszu zwierząt; unikaj patyczków kosmetycznych, które mogą wepchnąć woszczynę głębiej.

• Po kąpieli lub pływaniu delikatnie osuszaj małżowiny.
• Nie używaj domowych roztworów bez konsultacji.
• W razie świądu, bólu, ropnej wydzieliny lub potrząsania głową umów badanie otoskopowe.

Diagnostyka i leczenie: jak przebiega proces w gabinecie

Standardowe postępowanie obejmuje wywiad, otoskopię, cytologię (ocena bakterii i drożdżaków), a przy nawrotach posiew i antybiogram. W przypadku podejrzenia alergii rozważa się dietę eliminacyjną. Dobór terapii jest zależny od przyczyny: miejscowe krople z antybiotykami, lekami przeciwgrzybiczymi, kortykosteroidami, preparaty przeciwpasożytnicze oraz regularne oczyszczanie uszu.

W sytuacjach przewlekłych lub przy podejrzeniu problemów głębszych struktur może być wskazana szersza diagnostyka obrazowa i badania uzupełniające. Celem jest ograniczenie bólu, przywrócenie komfortu zwierzęciu oraz zapobieganie nawrotom poprzez kontrolę przyczyny pierwotnej.

Kiedy pilnie skonsultować problem

Wymagają pilnej konsultacji: silny ból przy dotyku, krwista lub ropna wydzielina, zaburzenia równowagi, przechylenie głowy, nagła utrata słuchu, ciała obce widoczne w przewodzie oraz pęknięty krwiak małżowiny. Zwłoka może pogorszyć stan i utrudnić leczenie.

• Przy nawracających zapaleniach rozważ ocenę pod kątem alergii.
• Po zakończeniu terapii kontrola jest pomocna, aby ocenić stan kanału i ewentualną konieczność modyfikacji pielęgnacji.

Profilaktyka: proste nawyki, realna różnica

Najważniejsze elementy to regularne, delikatne oczyszczanie uszu, prawidłowa dieta sprzyjająca zdrowiu skóry, kontrola pasożytów i szybka reakcja na pierwsze objawy. U ras predysponowanych warto ustalić indywidualny plan pielęgnacji z lekarzem weterynarii.

Jeśli szukasz informacji o organizacji wizyty laryngologicznej dla zwierzęcia na terenie Trójmiasta, sprawdź neutralny opis zakresu konsultacji: Leczenie chorób uszu zwierząt w Gdańsku. Treści mają charakter edukacyjny.